Het is alweer november. De komende weken gaan er nog veel bladeren vallen. Heb je een vijver dan komt een deel daarvan in je vijver terecht. Belangrijk: verwijder al regelmatig met een schepnet of hark de drijvende bladeren. Na de bladval is het het moment voor de jaarlijkse onderhoudsklus aan je vijver. Verwijder dan gezonken ingevallen blad en vooral ook slib uit de vijver in je tuin. Zo help je de kikkers veilig de winter door.
Want op de bodem van je vijver ligt vaak een dikke laag modder (slib), het afbraakproduct van water- en oeverplanten en eerder ingevallen blad. Het slib produceert waterstofsulfide (zwavelgas) een gas dat ruikt naar rotte eieren. Zolang dit gas vrij kan uitwisselen met de buitenlucht vormt dit geen probleem. Maar als er een afsluitende laag ijs op de vijver komt te liggen, kan het gas zich in vorstperiodes ophopen in de waterlaag. Overwinterende amfibieën zoals kikkers in de vijver ademen door hun huid. Bij zuurstofloosheid en een overschot aan zwavelgas kunnen ze in de problemen komen en stikken. Na de vorstperiode komen de dieren dan bovendrijven, soms gaat het om tientallen dode kikkers.
Het goede nieuws is dat je dit eenvoudig kunt voorkomen door eens per jaar bijvoorbeeld eind oktober, in november je vijver schoon te maken. Verwijder daarvoor zoveel mogelijk materiaal van de bodem van je vijver met een hark, een stevig schepnet of voor grote vijvers een baggerbeugel. Laat het slib even op de oever of vijverrand liggen om dieren (insecten, amfibieën) de gelegenheid te geven terug het water in te kruipen. Opgehaalde waterplanten en wortelstokken van oeverplanten kun je eventueel weer terugplaatsen in de vijver.
De in tuinvijvers overwinterende kikkers zijn meestal bruine kikkers (die ook groen kunnen zijn) en soms meerkikkers. Een deel van de bruine kikkers overwintert op het land. De dieren die echter in het water overwinteren, zijn er in het voorjaar als eerste bij om zich voort te planten. Overwintering in het water is een wat riskante strategie omdat deze dieren een grotere kans hebben de winter niet te overleven. Padden overwinteren doorgaans op het land; in sommige vijvers overwintert ook een deel van de salamanders in het water.
Meer informatie
• Op Ravon.nl/Helpdesk/tuintips vind je meer tuin- en tuinvijvertips waar kikkers, padden, salamanders en tal van andere kleine dieren van profiteren.
• Op https://www.ravon.nl vind je tevens informatie over alle soorten kikkers en andere amfibieën die in Nederland voorkomen.
• Best interessant om er meer over te weten
Tekst in samenwerking met Raymond Creemers, RAVON